Bir subayın açtığı dava Türk Silahlı Kuvvetleri’nde esaslı bir değişikliğe sebep oldu.
Subay, hakkında verilen kınama cezasının iptali için Erzurum’da 1. Yönetim Mahkemesi’nde dava açtı. Mahkeme subayın itiraz ettiği kuralların Anayasa’ya karşıt olduğu kanısına vararak kuralların iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
“DİSİPLİN CEZALARININ DAVA İDELEMEYCEK OLMASI…”
İdare Mahkemesi’nin müracaat kararında özetle şu argümanlar ileri sürüldü:
Olağan periyotlarda Silahlı Kuvvetler mensuplarına verilen disiplin cezalarına karşı yargı yolunun kapatılamaz.
Türk Silahlı Kuvvetler’inden (TSK) ayırma cezası verilmesine ve kontratın feshine dair süreçler ile terfi, atama, ilişik kesme, özellikli vazifelere seçim ve gibisi idari süreçlere karşı dava açma konusunda bir yasama kısıntısı bulunmasının da bu süreçlerin desteği disiplin cezalarından bir kısmının dava edilemeyecek olması karşısında, bu süreçlere karşı dava açılmasının hukukî bir yararı olmaz.
Yasal düzenlemeler yeterince sicil verilmesi, çeşitli vazifelere atama, astsubaylıktan subaylığa geçme üzere hususlarda disiplin cezalarının gözetilmesi nedeniyle yargı kontrolü dışında bırakılan kelam konusu disiplin cezası hafif bir ceza olduğu ve sonuçlarının kıymetsiz olduğu söylenemez.
Bu durumun hak arama özgürlüğü, hukuk devleti unsuru, yönetimin süreçlerine ve disiplin cezalarına karşı yargı yolunun kapatılamayacağına ait unsurlar ile uyuşmaz.
Bu nedenle kurallar Anayasa’nın 2., 36., 125., ve 129. hususlarına ayıkırıdır.
AYM: ASKERLERE ÇOK KÜLFET YÜKLÜYOR
Anayasa Mahkemesi yaptığı incelemede şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
İtiraz konusu kurallar 6413 sayılı Kanun’un 43. unsurunun birinci cümlesinde yer alan “…kınama” ve “… cezaları hariç…” ibareleri olup subay, astsubay, uzman erbaş ile kontratlı erbaş ve erler hakkında verilen kınama cezasına karşı dava açılamayacağını öngörmektedir.
Aynı cülmede yer alan “uyarma” ve “hizmete kısmi periyodik devam” ibarelerinin iptalleri talebiyle yapılan itiraz müracaatlarında kamusal fayda ve hak arama özgürlüğü ortasındaki istikrarın asker alehine bozulduğu, bu nedenle bu kuralların Anayasa’ya karşıt olduğuna karar verilmiştir.
Anılan kararda yargı yolu kapalı olan uyarma ve hizmete kısmi periyodik devam disiplin cezalarının kelam konusu askeri işçinin TSK’dan ayrılmalarına ya da mukavelelerinin feshine yol açabileceği,
TSK’dan ayırma ya da mukavelenin feshi süreçlerine karşı dava açılabilse de bu süreçlerin desteği olan uyarma ve hizmete kısmi müddetli devam cezalarına karşı yargı yolunun kapalı olması nedeniyle kelam konusu yargısal kontrolün formu bir hale geldiği ve aktifliğini yitirdiği,
Kuralların bu tarafıyla asker bireylere çok bir külfet yüklediği ve disiplin tesisi formundaki kamu faydası ile hak arama özgürlüğü ortasında gözetilmesi gereken adil dengeyi bozduğu belirtilmiştir.
Şimdiki itiraz müracaatında Anayasa’ya tersliği ileri sürülen kurallar bakımından yapılacak anayasallık kontrolünün konusunu da benzeri halde TSK’dan ayırma ya da kontratın feshi sonucunu doğurabilecek kınama cezasına karşı yargı yolunun kapalı olması hususu oluşturmaktadır.
Bu prestijle itiraz konusu kurallar istikametinden de Anayasa Mahkemesi’nin anılan kararından ayrılmayı gerektirir bir durumun bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu prestijle kurallar Anayasa’nın 13, 36 ve 129. hususlarına alışılmamıştır ve iptali gerekir.
HÜKÜM: KANUN HUSUSU ANAYASAYA TERS, İPTALİNE…
Anayasa Mahkemesi sonuçta şu kararı kurdu:
TSK Disiplin Kanunu’nun 43. hususunun ve 7329 sayılı Kanun’un 17. unsuruyla değiştirilen 1 numaralı fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “…kınama…” ve “…cezaları hariç…” ibarelerinin Anayasa’ya karşıt olduklarına ve İPTALLERİNE, Kadir Özkaya, Recai Akyel, Yıldız Seferinoğlu, Basri Bağcı, İrfan Fidan ile Saygıdeğer İnce’nin karşıoyları ve oy çokluğuyla karar verildi.